Mechanische risico's verbonden aan de elektrificatie van systemen: motoren, reductoren en transmissies*
De elektrificatie van mechanische systemen — motoren, reductoren, riemen, transmissies — verbetert de energie-efficiëntie en de precisie van de besturing. Echter, het introduceert of versterkt vaak onderschatte mechanische risico's: plotselinge bewegingen, hoge onmiddellijke koppels, lokale verhitting of permanente rotatie zelfs bij lage spanning.
Een rigoureuze benadering van de mechanische veiligheid is daarom essentieel voor de bescherming van het personeel en de betrouwbaarheid van de installatie.
1. Risico van verstrikking en grijpen
Elektrische motoren hebben een onmiddellijk koppel zodra ze onder spanning staan. Het risico van verstrikking of grijpen is dus aanwezig, zelfs bij lage snelheid.
Goede praktijken:
Vermijd losse kleding, sjaals, wijde mouwen of zwevende accessoires die door een draaiende as kunnen worden meegevoerd.
Bind lang haar vast en vermijd ongeschikte handschoenen: een handschoen die door een draaiende as wordt gegrepen, kan ernstig letsel veroorzaken.
Werk op afstand van bewegende of onder spanning staande onderdelen, vooral tijdens tests of het afstellen van transmissies.
Het naleven van deze richtlijnen is essentieel om onherroepelijke ongelukken te voorkomen.
2. Preventie van gevaarlijke zones
Het anticiperen op en signaleren van risico's zijn sleutelelementen van veiligheid:
Installeer beschermkappen, roosters of transparante beschermers op alle toegankelijke bewegende delen (koppelingen, katrollen, kettingen, ventilatoren).
Beperk de verboden zones en zones met beperkte toegang door markeringen op de grond of veiligheidslint.
Zorg voor een duidelijke signalering: pictogrammen voor mechanisch gevaar, labels 'Niet ingrijpen tijdens werking'.
Controleer de volledige vrijgave van gereedschappen, kabels en operators voordat u begint.
Installeer een zichtbare en gemakkelijk toegankelijke noodstopknop (E-Stop), conform de norm ISO 13850.
Deze preventieve maatregelen voorkomen dat een interventie of test in een ongeluk verandert.
3. Bevestigingen, chassis en structuur
De mechanische krachten die door een elektrische motor worden veroorzaakt, worden vaak onderschat. Onvoldoende bevestiging kan leiden tot vervorming, asbreuk of kanteling.
Te nemen maatregelen:
Dimensioneer het chassis, de steunen en de ankers correct op basis van het maximale koppel, het gewicht en de verwachte trillingen.
Controleer of alle mechanische verbindingen (schroeven, silentblocks, flenzen) bestand zijn tegen de dynamische krachten van het systeem.
Voer een aandraaicontrole uit na de eerste ingebruikname en vervolgens periodiek, om materiaalzetting of losraken door trillingen te compenseren.
Een stijve en gecontroleerde structuur garandeert de duurzaamheid van het systeem en de operationele stabiliteit.
4. Risico van verbranding en verhitting van componenten
Motoren, controllers en omvormers dissiperen een aanzienlijke hoeveelheid vermogen in de vorm van warmte. Sommige oppervlakken kunnen meer dan 70 °C bereiken bij continu gebruik.
Te nemen voorzorgsmaatregelen:
Identificeer de hete zones (motorbehuizingen, koellichamen, remweerstanden, elektronische radiatoren).
Installeer warmteschermen of fysieke afschermingen om accidenteel contact te voorkomen.
Breng een gestandaardiseerde “Hete oppervlakte” signalering aan (ISO 7010 – W017).
Voorzie een afkoeltijd voor interventie of onderhoud.
Het voorkomen van thermisch risico beperkt huidverbrandingen en degradatie van naburige componenten.
5. Conclusie
De elektrificatie van mechanische systemen combineert elektrische en mechanische risico's die nooit gescheiden mogen worden.
Een globale veiligheidsbenadering moet omvatten:
de preventie van verstrikking,
de bescherming van bewegende zones,
de controle van bevestigingen en
de beheersing van temperaturen.
Deze goede praktijken, samen met personeelstraining en periodieke controle van installaties, zorgen voor een veilige, duurzame en aan de industriële veiligheidseisen conforme exploitatie.
*: De technische informatie in dit artikel wordt ter indicatie verstrekt. Ze vervangt niet de officiële handleidingen van de fabrikanten. Raadpleeg de productdocumentatie en volg de veiligheidsinstructies voordat u installeert, manipuleert of gebruikt. De site Torque.works kan niet verantwoordelijk worden gehouden voor oneigenlijk gebruik of onjuiste interpretatie van de verstrekte informatie.